مستند روایت حکیم گمنام (سعد الدین بن شمس الدین بن محمد نزاری قهستانی)
حکیم سعدالدین بن شمس‌الدین نزاری بیرجندی قهستانی از سرایندگان بزرگ نیمه دوم سده هفتم و آغاز قرن هشتم، در سال ۶۵۰ هجری قمری در خانواده‌ای اسماعیلی در بیرجند متولد شد. نزاری را نخستین نویسنده دوره بعد از الموت دانسته‌اند که زبان شعر و تعبیرات و اصطلاحات صوفیان را برای پنهان کردن عقاید اسلامی برگزید.
وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی خود در بیرجند و قاین، به مطالعه ادبیان و علوم متداول زمان خود در قهستان پرداخت. او از جوانی به دیوانی روی آورد. در سال ۶۷۸ هجری قمری به آذربایجان، اران، گرجستان، ارمنستان و باکو رفت و پس از دو سال به قهستان بازگشت و به خدمت امرای خاندان کرت در آمد. اما معاندان وی، ملوک کرت را بر وی برانگیختند تا جایی که معزول و اموالش مصادره گشت. نزاری سالهای پایان عمر خود را به انزوا گذراند و به شغل کشاورزی پرداخت. در نام وی و پدرش در برخی منابع اختلاف وجود دارد. گویند که از فرقه اسماعیلیه و از مریدان نزار بن مستنصر بالله فاطمی در مصر بود. وی دارای ۳ فرزند پسر بود که یکی از آنها در عنفوان جوانی در گذشت.
بسیاری از شعرا و نویسندگان از آن جمله جامی، شاعر و عارف نامدار سده نهم برخی از اشعار حافظ را متاثر از اشعار حکیم نزاری می دانند و به عبارت دیگر معتقدند که حافظ از شیوه نزاری پیروی کرده است.
نزاری هم عصر سعدی بوده است. در کتاب تاریخ آل یاسر مشهور به حسامی واعظ، ضمن بیان هم عصری حکیم نزاری با سعدی آمده است که این دو با هم در شیراز و بیرجند صحبت داشته اند و شیخ یکی دو نوبت به عشق صحبت با او از شیراز به بیرجند آمده و ذکر او را در منظومات خود آورده است.
تالیفات مهم حکیم نزاری عبارتند از:
دیوان نزاری
سفرنامه
ادب‌نامه
ماجرای شب و روز
مثنوی ازهر و مزهر
دستورنامه که مشهورترین مثنوی نزاری می باشد.
حکیم نزاری در سال ۷۲۰ و یا ۷۲۱ قمری چشم از جهان بسته است.
آرامگاه وی در بیرجند و در خیابانی که به نام و افتخار او نامگذاری شده ، واقع است.
نمونه اشعار:
بسیار عمرها و بسی روزگارها بگذشت و کارها بنگشت از قرارها
وضعی نهاده‌اند ز مبدای کُن فکان کان وضع مندرس نشود در هزارها
زد منجنیق دور بسی چرخ تیز گرد برجی هنوز رخنه نشد از آن حصارها
که راست همه این عالم مسلم دعوا که مرد عشق نه دین گرفت و نه دنیا
نهاده زیر قدم نفس ناتمام و بکرد ز کفر و دین و بد و نیک و شر و خیر برا
ز هیچ طایفه این عهد نتوان باز یافت نکرده هستی خود بر مراد دوست فدا
درباره این فیلم مستند:
براساس بخشی از زندگینامه این حکیم، در سال ۱۳۹۳ فیلم مستندی با نام روایت حکیم گمنام به کارگردانی محمدتقی محمدقلیها تولید گردید. این فیلم برشی از زندگی پر فراز و نشیب حکیم سعدالدین نزاری بیرجندی از شاعران و سخنوران قرن هفتم و هشتم هجری را روایت می کند.
|
|
مستند روایت حکیم گمنام (سعد الدین بن شمس الدین بن محمد نزاری قهستانی) | ۰۱:۰۲:۲۲ |
